Mrs.zahra.mohamadyari@gmail.com
پست الکترونیک
مقالات
♦️قراردادهای هوشمند (Smart Contracts): ماهیت حقوقی و چالش‌های اجرایی♦️
با گسترش فناوری بلاک‌چین، قراردادهای هوشمند به‌عنوان یکی از نوآورانه‌ترین ابزارهای حقوقی و فنی در تعاملات تجاری و مالی مطرح شده‌اند. این نوع قراردادها، امکان اجرای خودکار مفاد توافقات میان طرفین را بدون نیاز به واسطه‌های سنتی فراهم می‌کنند. با وجود مزایای قابل توجه، قراردادهای هوشمند همچنان با چالش‌های حقوقی مهمی مواجه‌اند که نیازمند تحلیل دقیق و تنظیم دقیق چارچوب‌های حقوقی است.۱. قرارداد هوشمند چیست؟
قرارداد هوشمند، کدی رایانه‌ای است که بر بستر بلاک‌چین اجرا شده و مفاد یک توافق را به‌صورت خودکار اجرا می‌کند. به‌عبارت دیگر، این قراردادها به‌جای اعتماد به شخص ثالث، بر پایه الگوریتم و فناوری، تعهدات طرفین را اجرا می‌کنند.۲. ویژگی‌های اصلی قراردادهای هوشمند
خوداجرا بودن: پس از تحقق شروط تعیین‌شده، اجرای قرارداد بدون مداخله انسانی صورت می‌گیرد.تغییرناپذیری: داده‌های ثبت‌شده در بلاک‌چین غیرقابل تغییر هستند.
شفافیت و امنیت: کلیه تراکنش‌ها قابل مشاهده و به‌شکل رمزنگاری‌شده ثبت می‌شوند.
۳. جایگاه حقوقی در نظام‌های حقوقی سنتی
یکی از چالش‌های اصلی قراردادهای هوشمند، تطبیق آن‌ها با الزامات سنتی صحت قرارداد مانند اهلیت، قصد انشاء، جهت مشروع و موضوع معین است. بسیاری از نظام‌های حقوقی هنوز چارچوب روشنی برای اعتبار حقوقی این نوع قراردادها ارائه نکرده‌اند و همین امر زمینه‌ساز ابهامات حقوقی شده است.۴. موارد استفاده رایج
قراردادهای هوشمند در حوزه‌هایی چون تبادل رمزارز، خدمات مالی غیرمتمرکز (DeFi)، بیمه، زنجیره تأمین، و مدیریت حقوق مالکیت فکری مورد استفاده قرار می‌گیرند. در بسیاری از این موارد، اجرای سریع و بدون واسطه تعهدات، ارزش افزوده بالایی ایجاد می‌کند.۵. چالش‌های حقوقی و اجرایی
ابهام در تفسیر شروط قراردادی: کد رایانه‌ای فاقد قدرت تفسیر اصولی یا انعطاف در شرایط خاص است.عدم پیش‌بینی راهکار در صورت خطا یا اشکال فنی
مسئولیت در قبال نقص عملکرد یا پیامدهای ناخواسته اجرای خودکار
مشکلات حقوقی مربوط به صلاحیت قضایی و قانون حاکم
در نتیجه، استفاده از قراردادهای هوشمند نیازمند بازاندیشی در مفاهیم سنتی حقوق قراردادهاست و ترکیب تخصص حقوقی و فنی، شرط اصلی بهره‌گیری مؤثر و ایمن از این ابزار نوین است.